Historie “Dame Kaag”
In 2015 is ons lid Wim Eijsvoogel gestart met het napluizen van de geschiedenis van de Dame Kaag. Na veel speurwerk, zelfs in Canada, is er toch wel een aardig beeld ontstaan van de geschiedenis van ons schip.
Historie Dame Kaag
Trots en statig ligt ze in onze haven: de Dame Kaag. Ze doet dienst als het clubschip van de watersportvereniging Hoogeerd. Met heel veel liefde en hard werken is ze gemaakt tot wat ze nu is: een clubschip waarin gezellige samenkomsten, vergaderingen en werkbesprekingen gehouden kunnen worden. Alle voorzieningen zijn aanwezig voor een prettig verblijf op de haven. Maar het belangrijkste bovenal: Ze is het centrum van onze haven en ze heeft een ziel!
Verslag Wim Eijsvoogel:
Als je goed kijkt zie je, dat ze nu ook een beetje met pensioen is. Ze ligt naast twee meerpalen uit te rusten na woeliger en drukker tijden in haar bestaan. En wat en wie dan de Dame Kaag geweest is en wat zij heeft meegemaakt dat boeide mij en wilde ik eigenlijk wel eens weten.
Via onze website kwam ik erachter dat het schip werd aangekocht door de Watersportvereniging Hoogeerd in het jaar 1996. Hierna werd het met hard werken gerenoveerd en gebruiksgereed gemaakt door leden van de WSV Hoogeerd als zijnde clubschip. En geleidelijk aan verwierf het schip, genaamd KAAG de naam DAME KAAG. Of had het te maken met de naam van het vorige clubschip ’t Heertje? . . . . . Dat blijft gissen.
Maar ook was de Dame Kaag in 2014 de reden tot discussie: Brengen we haar wel of niet naar de werf en vooral: Laten we haar dan repareren als de vlakmeting ongunstig uitvalt. Dus dubbelen of niet?
Nou het werd dus een werfbeurt en er werd gedubbeld. We gingen er voor. Iedereen opgetogen, maar: nadat ze terug kwam van de werf, bleek al snel van een kleine lekkage in de machinekamer net naast de schroefas aan SB. Jammer, maar gelukkig is dat lek gedicht. Al met al bracht dit weer een discussie op gang. En waar dat eindigt? Nou ja, we zien het wel.
Maar wat is nou eigenlijk de geschiedenis van onze Kaag? En wat heeft ze allemaal wel niet in haar werkzame leven verricht? Daarvoor ben ik op internet eens een paar dagen gaan zoeken.
En wat bleek: Via de site De Binnenvaart vond ik inderdaad een passagierschip, genaamd Kaag. Het ENI nummer ervan was 2002206.
De bouw van het motorpassagiersschip “Kaag” werd in 1947 verricht in Dodewaard op de werf Hendriks in opdracht van de rederij Zwaag uit Amsterdam. In het schip werd een Deutz motor gebouwd. Verder een ééncilinder Lister Hulpmotor. Hendriks uit Dodewaard bestaat als zodanig niet meer. Het bedrijf is er nog wel, maar heet nu anders. Helaas heeft het geen bouwtekeningen of administratie meer van het schip.
1e eigenaar:
De eerste eigenaar was de rederij Zwaag, gevestigd in Amsterdam Z, aan de Amsteldijk 123. Zij waren op dat moment al eigenaar van diverse salonboten, zoals de “VELUWE”, “GELDERLAND”, “GOUWZEE”, en de “VECHT”. De nieuwe aanwinst “KAAG” werd ingezet voor de Vier-Merentocht.
Uit deze foto blijkt een samenvatting van reizen die de rederij Zwaag in die tijd organiseerde. De vier-merentocht, een beroemde en uitgebreide rondvaart, met de moderne salonboot “Kaag” ging door de mooiste gedeelten van Holland, van Amsterdam, over de Nieuwe Meer, langs Schiphol en het bloemrijke Aalsmeer, over het Braassemermeer en de Oude Rijn naar Leiden en weer terug over de Kaager- en Westeinderplassen. Dagretour Fl 1,50 en een enkele reis Fl 1,-. Kinderen half geld. En er was een prima restaurant aan boord.
Via de mailing kreeg ik contact met de heer Nico Zwaag nu wonende in Canada. Hij bevestigde de aankoop van het passagierschip Kaag, maar had, nadat hij de foto’s van onze Dame Kaag op onze website had gezien, gelet op de uiterlijke veranderingen wel behoorlijke twijfels of dit zijn schip geweest kon zijn. Ook stuurde hij middels zijn zoon Niek mij een boekwerk waarin de gehele geschiedenis van de rederij Zwaag was beschreven, waarvoor dank.
Reden om dus verder te zoeken.
Een krantenartikel in de krant het Vrije Volk van 21 april 1984, toevallig gevonden op internet, leidde tot een voet-veer verbinding, die was geweest tussen Vlaardingen en Pernis. Stichting veerdienst “de Nieuwe Maas” was hiermee gestart met het schip, genaamd : “Kaag”. Het schip zou overgenomen zijn van een failliet gegane veerdienst. Bij het kranteartikel een foto van één van de vrijwilligers, die in de machinekamer bij de hoofdmotor aan het sleutelen was.
Duidelijk is op de foto de brandstoftank te zien, die nu nog in onze Dame Kaag aanwezig is.
Met de gegevens van de veerdienst is het Stadsarchief van de gemeente Vlaardingen geraadpleegd en wat bleek: Het schip genaamd “KAAG” heeft inderdaad gevaren tussen Vlaardingen en Pernis. In feite kwam nu aan het licht, dat zowel stichting de Nieuwe Maas als de failliete rederij Steinmann eigenaar zijn geweest van de Kaag. Henk Steinmann was directeur van deze stichting. Dat bleek uit een kranteartikel van het Vrije Volk van 2 mei 1989.
Hieronder de KAAG als veerboot tussen Vlaardingen en Pernis. En duidelijk zijn de uiterlijke kenmerken van onze (dame) Kaag waarneembaar. Met dank voor de medewerking aan Erika Verloop van het Stadsarchief Vlaardingen.
Hieronder de mailing die is geweest:
Geachte heer Eijsvoogel,
In antwoord op uw ingevulde contactformulier van 16 december jl. en ons telefoongesprek van de daaropvolgende dag deel ik u het volgende mee. Als eerste de verheugende mededeling dat het schip Dame Kaag van uw watersportvereniging inderdaad dezelfde is als het voormalige passagiersschip De Kaag, dat in 1982 in de vaart is gekomen als veerboot tussen Vlaardingen en Pernis. In onze fotocollectie bevinden zich enkele fraaie opnamen van een varende De Kaag, waarbij in een oogopslag duidelijk wordt dat het uiterlijk van het schip een wijziging heeft ondergaan.
Zoals beloofd zou ik het verdere onderzoek voor u ter hand nemen. Op basis van onderzoek in de indexen op de kranten heb ik een (chronologisch) overzicht samen kunnen stellen van de wederwaardigheden van het schip. Enkele krantenartikelen heb ik nader beschreven, omdat ze mijns inziens voor u relevante informatie bevatten.
Vlaardings Dagblad, 18 augustus 1982
Rederij Steinmann uit Spijkenisse start met een voetgangers- en fietspont van Vlaardingen naar Pernis.
“Vanaf 4 oktober 1982 zal op het Hoofd 26 maal per dag een pont aanleggen, die voetgangers en fietsen naar Pernis brengt. Directeur Steinmann van de gelijknamige rederij uit Spijkenisse had een contract met kunstmestfabriek UKF voor het overvaren van personeel. Dit loopt binnenkort af en wordt niet verlengd. Het materiaal is er, de vergunningen zijn vrijwel allemaal binnen. Het wachten is nog op toestemming van de gemeente Rotterdam voor het gebruiken van de steiger bij Pernis. De rederij moet de pont zelf draaiende houden, subsidie komt er niet aan te pas. Steinmann denkt het te redden met een prijs van 1,25 gulden per oversteek”.
Vlaardings Dagblad, 5 oktober 1982
In de vaart het fietsveer de Kaag van Vlaardingen naar Pernis (mét foto van de varende De Kaag).
“Voor het eerst sinds de opening van de Beneluxtunnel in 1967 vaart er weer een pont tussen Vlaardingen en Pernis. Gisterochtend om half twaalf bracht De Kaag van rederij Steinmann voor de eerste maal een flink aantal voetgangers en fietsers (vnl. genodigden) naar de overkant van de Nieuwe Waterweg”. (Volgt een relaas over de reis per ANWB-fiets van het gemeentehuis van Hoogvliet naar de aanlegplaats aan de Petroleumweg). “Eenmaal aan boord van de Kaag, een oude schuit van de Spido die Steinmann speciaal voor dit doel gekocht heeft, kreeg de reder een enorme marsepeinen taart van zijn kinderen en kleinkinderen: een zoet miniatuur-Kaagje, met daarop de chocoladewoorden ‘behouden vaart’. Bij de afvaart bracht de Rotterdamse havendienst een speciale groet: de Port of Rotterdam zette al zijn waterspuiten aan boord open, dat was een fraaie fontein midden op de Waterweg. (…) Aan boord is plaats voor 200 fietsen, alsmede kinderwagens. De fietsen kunnen bovendeks gestald worden, bij slecht weer kan men beneden overdekt en uit de wind zitten.”
(Hierna volgt een verslag van de bijeenkomst met toespraken in het Vlaardingse stadhuis).
Groot Vlaardingen, 26 mei 1983
Opgeheven de veerdienst Vlaardingen-Pernis.
“Het fietsveer tussen Vlaardingen en Pernis vaart niet meer. De tot pont omgebouwde ex-Spidoboot Kaag vervoerde op vrijdag 20 mei de laatste passagiers van de noordelijke naar de zuidelijke Waterwegoever. De veerdienst, op 1 oktober vorig jaar in gebruik genomen, is voorgoed opgeheven. Oorzaken zijn het gebrek aan passagiers en het uitblijven van een financiële garantie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. De vier bemanningsleden van de Kaag zullen worden ontslagen.”
(Hierna volgt nadere uitleg over de redenen voor het staken van de veerdienst).
Groot Vlaardingen, 24 januari 1984
Plan herstel fietspont Vlaardingen-Pernis.
Het Vrije Volk, 5 april 1984
Fiets- en voetveer De Kaag vaart weer.
Vlaardings Dagblad, 28 april 1984
De fiets- en voetgangersveerboot De Kaag weer in de vaart, onder de vlag van de Stichting Veerdienst Nieuwe Maas, met drie schippers die hun werk doen met behoud van hun werklozenuitkering (mét foto van gezelschap op het dek van de Kaag).
Officële ingebruikneming van de veerdienst Vlaardingen-Pernis door Rijnmondvoorzitter André van der Louw. De subsidieverstrekkers zijn het Openbaar Lichaam Rijnmond (30.000 gulden), de gemeente Vlaardingen (10.000 gulden) en de gemeenten Schiedam en Spijkenisse (elk 5.000 gulden). De twaalf matrozen en drie stuurlieden zijn werklozen, die met behoud van hun uitkering aan de slag gaan.
Groot Vlaardingen, 8 januari 1985
De exploitatie van de fietspont Vlaardingen-Pernis zal over dit jaar vermoedelijk kostendekkend zijn.
Groot Vlaardingen, 18 april 1985, en Het Vrije Volk, 19 april 1985
Veerpont De Kaag verwacht de 100.000ste passagier.
Het Vrije Volk, 9 mei 1989
De veerdienst tussen Vlaardingen en Pernis bestaat vijf jaar. In deze periode zijn door de veerboot De Kaag ruim een half miljoen mensen overgezet.
Rotterdams Dagblad, 19 oktober 1991
De Stichting Veerdiensten De Nieuwe Maas heeft faillissement aangevraagd.
De Havenloods, 29 oktober 1991
De gemeente stelt 20.000 gulden beschikbaar voor de veerdienst Vlaardingen-Pernis. Hierdoor kan de failliete veerdienst worden gereorganiseerd.
Rotterdams Dagblad, 3 januari 1992
Vier van de acht medewerkers van de geredde veerdienst Vlaardingen-Pernis moeten een nieuwe baan zoeken.
Nieuwe Vlaardingse Courant, 5 mei 1992
De veerdienst Rijnmond tussen Vlaardingen en Pernis draait boven verwachting.
Rotterdams Dagblad, 27 augustus 1992
Er komt een nieuw schip voor de veerdienst. Het huidige schip uit 1948 is afgekeurd en mag nog tot 1 januari 1993 varen.
“Voor de veerdienst Vlaardingen-Pernis komt een nieuw schip in de vaart. De scheepvaartinspectie heeft het huidige vaartuig, dat dateert uit 1948, eigenlijk afgekeurd. Het mag nog tot 1 januari 1993 varen, maar dan moet er duidelijkheid zijn over de komst van een nieuwe veerboot. (…) De veerbootdirectie verwacht meer passagiers te zullen trekken omdat de nieuwe boot veel meer comfort zal bieden dan de huidige, waarop nagenoeg geen beschutting voor de passagiers aanwezig is. In de Veerdienst Vlaardingen-Pernis BV is het huidige schip ondergebracht. De exploitatie van de veerdienst wordt verzorgd door Veerdiensten Rijnmond BV”.
De Havenloods, 19 november 1992
De veerpont De Kaag (Vlaardingen-Pernis) wegens een gebroken schroefas uit de vaart genomen.
Rotterdams Dagblad, 14 december 1992
De Schiedamse werf De Hoop begint deze week met de bouw van een nieuw schip voor de veerdienst Vlaardingen-Pernis.
NB Dit betreft de Burg. Van Lier, die in juni 1993 in gebruik wordt genomen en in oktober 2003 zijn laatste overtocht maakt.
Tot zover het resultaat van het onderzoek naar de geschiedenis van het schip De Kaag.
Met vriendelijke groet,
Erika Verloop,
Stadsarchief Vlaardingen.
En wat blijkt uit deze mailing:
1: De heer Steinmann was directeur van de gelijknamige rederij uit Spijkenisse en had een contract met kunstmestfabriek UKF voor het overvaren van personeel. Dit loopt binnenkort af en wordt niet verlengd.
2: De heer Steinmann was directeur van de stichting Veerdienst de Nieuwe Maas.
In mijn beleving is de naam Steinmann een niet veel voorkomende, reden waarom ik in het telefoonboek heb gezocht naar die naam in de buurt van Vlaardingen en iemand gevonden die zo heette. Op goed geluk heb ik hem gebeld en een gesprek begonnen over de rederij Steinmann en het voormalige passagiesschip (Dame) Kaag. En wat bleek? De heer J.F. Steinmann bevestigde het bestaan van het motorpassagiersschip “KAAG”. Dit is dus eigendom geweest van zijn vader, de heer Henk Steinmann. Met hem sprak ik over de Kaag en van wie zij het weer hadden verworven. Hij gaf aan dat het schip destijds was gekocht van de rederij Zwaag uit Amsterdam. Een koperen plaquette met de naam van het schip: “KAAG” en de eigenaar Rederij Zwaag heeft altijd gehangen aan de zijwand van de trap naar het eerste dek aan SB.
Uit de mailing die ik met de heer Steinmann had, kreeg ik een afschrift officiele goedkeuring van de scheepvaartinspectie. En daaruit bleek het nummer van teboekstelling: 2206 B AMST 1948 voor het motor passagiersschip KAAG.
Verder de tekst:
Een goedemorgen Hr. Eijsvoogel,
In 1955 met de tentoonstelling “E-55” was mps “Kaag” het modernste passagiersschip in de Rotterdamse haven. Mijn vader was destijds de concurrent van de “Spido”. Ikzelf heb daar nog wel het nodige van meegemaakt. In die tijd heeft het passagiersschip vele rondvaarten in Rotterdam en daarbuiten gedaan, dagreizen, bedevaartreizen, feesten en partijen etc. Tussendoor werd het personenvervoer voor de “RDM” verzorgd tussen de Heijplaat, Rotterdam, Schiedam en Pernis.
Daarbij heeft het schip de bijnaam “Pernisserboot” gekregen. Vanaf die tijd is de “Spido” een nieuwe vloot gaan opbouwen. Dit is doorgegaan t/m de tentoonstelling “Floriade” in 1960. Vanaf die tijd heeft het personenvervoer te water in Rotterdam een toevlucht genomen. Tussen de bedrijven door werd het motorpassagiersschip nog wel eens voor havenrondvaarten etc. ingehuurd. Op een zeker moment was dat niet meer mogelijk, omdat het personenvervoer te water fulltime werd.
Mijn broer heeft de langste tijd op de “Kaag” gevaren. Dat was in de tijd van het personenvervoer te water. Bijgaand stuur ik u hetgeen mijn broer nog heeft weten te vinden betreffende het motorpassagiersschip “Kaag”
Gedurende de tijd is er inderdaad het nodige aan het schip veranderd. Eerlijk gezegd was ik van mening, dat de “Kaag” gesloopt was. Mijn broer en ik hopen u hiermee van dienst te zijn geweest.
Warme en vriendelijke groet,
Jan Steinmann.
En dan als laatste:
Op het achterschip van het eerste dek achter de toiletgroep aan bakboord trof ik op de reling het ingeslagen nummer HN 2133 aan. En wat leverde dit op?
1e. Middels een mail aan de Inspectie Leefomgeving en Transport , bevestigde de heer J. Reinders, dat het doorgegeven nummer HN 2133 overeen kwam met het bij hun bekende passagiersschip KAAG, gebouwd in 1947. Dit schip is in het verleden gecertificeerd en gemeten. Volgens gegevens van de ILT zijn de certificaten van dit schip echter al geruime tijd vervallen.
Certificaatnummer SI 6664 B vervallen op 01-08-1993
Meetbriefnummer HN 2133 vervallen op 24-01-2006
Het was helaas niet meer mogelijk om afschriften af te geven van vervallen certificaten.
ILT was al in 2003 gestopt met het uitvoeren/ondersteunen van historisch onderzoek. De liggers met algemene gegevens m.b.t. de scheepsmetingen van individuele schepen zouden nu zijn bij het maritiem museum in Rotterdam. Voor inzage van de liggers kon contact worden gezocht met het maritiem museum. En dus:
2e. Een mailbezoek aan het Maritiem Museum van Rotterdam. En jawel: Marcel Kroon stuurde een fotokopie van de gegevens uit de liggers van de Scheepsmetingsdienst. En deze fotokopie met bijgevoegde mail:
Hartelijk dank voor uw vraag aan het Maritiem Museum Rotterdam. Ik stuur u hierbij de gegevens uit de liggers van de Scheepsmetingsdienst. De ‘Kaag’ is volgens dit register niet hermeten. Het nummer dat u aantrof is echter van een te recente datum. De gegevens bij dit nummer worden nog bij de Scheepsmetingsdienst bewaard. De ‘Kaag’ is gebouwd bij Hendriks in Dodewaard. Er worden wel tekeningen van Hendriks in het museum bewaard; voor zover ik kan nagaan echter niet van de ‘Kaag’, maar ik zal dit nog verder navragen.
Wie van ons ooit nog eens in het maritiem museum komt: Vraag eens om inzage van deze ligger. Leuk!
Aanvaring
In het jaar 2021 is na lang speuren op het internet ontdekt waarom er een grote deuk in de boeg van de Dame Kaag zit.
Uit een bericht van de Nederlandse Staatscourant blijkt dat op 21 augustus 1952 het passagiersschip “Kaag” een aanvaring heeft gehad met de ophaalbrug in Woubrugge. Het zonnedak werd vernield en de Kaag is met de boeg tegen een langs de kant liggende werkbak tot stilstand gekomen. Er zijn helaas gewonden onder de aanwezige passagiers gevallen.
Hieronder het bericht in de Nederlandse Staatscourant van 25 november 1952.
I.v.m. de privacy zijn alle namen onleesbaar gemaakt.
Zo, dat was het: er is weer een deeltje van de geschiedenis van onze (Dame) KAAG aan het licht gekomen.
Met vriendelijke groet:
Wim Eijsvoogel
Aanvulling mei 2023.
Op 24 mei 2023 mailde de heer Arne de Bruijn uit Amstelveen het volgende:
Beste Secretaris van Watersportvereniging Hoogeerd,
In de nalatenschap van mijn schoonouders – Theo en Nellie Stavenuiter – vond ik de twee foto’s die ik met dit bericht meestuur.
Nieuwsgierig geworden naar het schip KAAG op de achtergrond van de foto’s kwam ik op de website van uw vereniging terecht, waar ik de pagina vond waarop de heer Wim Eijsvoogel verslag doet van zijn onderzoek naar de historie van uw ‘clubschip’. Ik heb zijn artikel met belangstelling gelezen.
De foto’s zijn genomen in Leiden in 1947, het jaar waarin het schip werd gebouwd. Aangezien mijn schoonouders hun leven lang in Amsterdam hebben gewoond, lijkt het mij aannemelijk dat zij als een van de eersten met de KAAG de Vier-Merentocht hebben gedaan.
De foto’s waren helaas vrij vuil en beschadigd. Ik heb geprobeerd ze toonbaar te maken. Ik hoop desondanks dat u het leuk vindt de foto’s te zien.
Met vriendelijke groet,
Arno de Bruijn
Rob Brussen webmaster.
Aanvulling september 2023.
Via het magazine “Binnenvaart” van de vereniging De Binnenvaart ontdekte ik nog enkele oude foto’s van de “Kaag”. Leo Schuitemaker van de redactie van dit magazine gaf onze vereniging toestemming om deze foto’s hier te plaatsen.
Onderstaande foto’s geven de Kaag weer toen ze in veerdienst voer tussen Vlaardingen en Pernis in de jaren 1984 – 1992.
Rob Brussen webmaster.
Aanvulling 1 oktober 2023.
Het verhaal van de aanvaring met het passagierschip Kaag in 1952 (zie hierboven) heeft nog een verrassende aanvulling gekregen.
Eind september 2023 meldde Dhr Kees Christiaanse uit Cruquius zich bij ons bestuur met de vraag of hij de Dame Kaag bij ons in de haven mocht bezoeken.
Hij was nl. één van de gewonde passagiers die bij de aanvaring in Woubrugge in het water was terecht gekomen en wilde graag zijn “ongeluksschip” na 71 jaar nog éénmaal bezoeken. Hij was er na lang speuren op het internet achter gekomen dat de Kaag tegenwoordig als clubschip bij de wsv Hoogeerd dienst doet.
Op 1 oktober 2023 heeft Dhr. Christiaanse, inmiddels 80 jaar, met zijn echtgenote een bezoekje aan onze haven en clubschuit gebracht. Hoewel het uiterlijk van het mps Kaag nogal verschilt van het aanzicht van de clubschuit Dame Kaag, herkende hij het schip direct. Na een kopje koffie en een rondgang rondom- en door het schip kwamen we op het boven-achterdek uit. Daar, staande aan de achterreling, de exacte plek waar hij overboord werd geslagen, vertelde hij het volgende verhaal:
Op 9-jarige leeftijd maakte hij op 21 augustus 1952, met een groepje misdienaars, een reis met de Kaag van Amsterdam naar Avifauna in Alphen aan de Rijn. Het was goed weer en de reis verliep prima. Rond 12:30 uur ging het echter mis. Bij de doorvaart van de ophaalbrug Woubrugge raakte het grote, zware zonnedek de schuin omhoog staande klap van de brug. Door de vaart van het schip schoof het zonnedek naar achteren, viel op de daar onder staande passagiers met als gevolg dat Dhr Christiaanse waarschijnlijk dwars door de railing overboord is gedrukt waarbij hij ernstig gewond raakte. Gelukkig kon hij en de andere passagiers snel uit het water gevist worden. Dhr Christiaanse is in eerste instantie behandeld, liggend op het biljard van het naast de brug gelegen café-restaurant waarna hij met spoed naar het ziekenhuis in Leiden is vervoerd. 3 weken ziekenhuis en na zes weken mocht hij weer naar school. Later heeft hij als getuige de rechtzaak nog bezocht samen met zijn moeder.
Rob Brussen webmaster.
